Doof & Jong gaf de reisdromen van Zita vleugels
Zita (16) werd doof geboren. Toch wil ze op haar 18de haar koffers pakken om de wereld rond te trekken. Een internationaal dovenkamp in Estland, via de VZW Doof & Jong, gaf haar de reiskriebels. En dankzij haar doorzettingskracht, haar zin voor avontuur en haar sociale inborst vindt Zita overal weerklank voor haar plannen.
Door een erfelijke aandoening werd Zita, net zoals haar beide ouders, voor volledig doof geboren. Wie haar hoort praten en luisteren, merkt het amper op. Achter haar rechteroor, onder haar sluike, bruine haren, zit er een hoorapparaat. Een cochleair implantaat, dat Zita al draagt sinds haar derde en haar de kans geeft om een iets beter leven te leiden. ‘Mijn vriendinnen weten ondertussen dat ze tijdens een gesprek rechts van mij moeten gaan staan. En in de klas zit ik links achteraan, zodat ik alle geluiden kan opvangen. Ik kan mijn plan trekken, al mis ik wel ondersteuning van een ondersteuner en een tolk Vlaamse Gebarentaal op school. In tegenstelling tot veel horende mensen, kan ik zelfs het scherpe geluid van het brandalarm goed verdragen. Enkel als we met onze hele vriendengroep samen zijn, zorgt de overvloed aan geluiden weleens voor teveel ruis. Dan mis ik weleens een stuk van het gesprek.’
Zo vlot als het vandaag loopt, zo was het niet altijd. Zita’s moedertaal is Vlaamse Gebarentaal , dus op de kleuterschool werd ze al snel doorgestuurd naar een speciale dovenschool omdat ze geen woord sprak. Maar ook tussen de doven zat ze niet op haar plek. Maar ook in het buitengewoon onderwijs zat ze niet op haar plek, waardoor ze overschakelde naar het gewoon onderwijs. Met behulp van tolken Vlaamse Gebarentaal en een ondersteuner, die alles voor haar vertaalde. 'Omwille van mijn beperking werd ik op de lagere school vaak gepest. Niemand begreep me. En ik kon me niet altijd even goed uitdrukken. Mijn anders-zijn heb ik zo hard vervloekt.’
In het vijfde leerjaar kwam daar nog een opdoffer bovenop. Zita kreeg slecht nieuws van haar vader, die ze sinds haar kleuterjaren niet meer had gezien. ‘Hij zat in moeilijkheden. Dat raakte mij zo diep. Thuis zorgde het voor spanningen. En het woog ook op mijn schoolresultaten. Nergens kon ik mijn verhaal kwijt. Ik was mezelf niet meer. In die periode ben ik in crisisopname op een psychiatrische jongerenafdeling geweest. Later kwam daar nog een weekopname bij. En in het middelbaar nog eens negen weken. Achteraf bekeken heb ik niet het gevoel dat het mij echt heeft geholpen. Al die psychologen en therapeuten begrepen mij gewoon niet.’
Toch kwam Zita er helemaal bovenop dankzij goede vrienden. ‘In het vierde middelbaar ben ik van richting veranderd en kwam ik terecht in een supertoffe klas. Iedereen trok mij mee in de groep. Toen besefte ik pas wat echte vriendschap was. En wat het betekende om een beste vriendin te hebben, waarbij ik met al mijn problemen terecht kan. Ondertussen ben ik overgeschakeld naar de richting Maatschappij en Welzijn. Ook een geweldige klas.’
Wat ook meespeelde: door jarenlange intensieve groeps- en logopediesessies slaagde Zita erin om in het tweede middelbaar haar vocale achterstand volledig bij te werken. En praat ze bijna even goed zoals elke vlotte tiener. "In de klas gebruik ik nog steeds een tolk om alles goed te kunnen volgen. Dat is nodig, zodat ik geen belangrijke informatie mis. Op andere momenten heb ik geen tolk meer nodig. Wat mijn beperking betreft: ik accepteer mezelf. En door mijn vriendenkring voel ik mijn beperking veel minder.’ Door haar bewogen jeugd overweegt Zita om later zelf psycholoog te worden. ‘Om andere jongeren met mijn beperking verder te helpen. Ik wil graag iets doen met mensen.’ En eind al goed, sinds vorig jaar heeft ze ook opnieuw contact met haar vader. ‘Door al die jaren van afwezigheid voelt hij niet echt als mijn papa, maar af en toe gaan we eens samen iets eten in de stad. Hij helpt me ook met studeren.’
Bij Doof & Jong kan ik mezelf, ver weg van de horende wereld, gewoon in mijn moedertaal uitdrukken. Een verademing.
Daarnaast heeft Zita sinds haar kinderjaren een tweede, warme thuis gevonden bij Doof & Jong. Een VZW die clubs, kampen, reizen, festivals en fuifjes organiseert voor dove jongeren. ‘Daar kan ik gewoon mezelf zijn. Tussen al dat luisteren en praten in de horende wereld door voelt het als een verademing om nog eens gebarentaal te kunnen gebruiken. Enkel de fuiven vind ik iets minder. De meeste jongeren zitten dan iets te drinken en te babbelen. De sfeer is helemaal anders. Maar ik heb er wel vrienden voor het leven gevonden, zoals Manu. We zijn samen opgegroeid en gaan vaak samen naar activiteiten.’
Voor Zita, die perfect meedraait in de horende wereld, is het soms kiezen tussen twee werelden. ‘Vooral in de vakanties. Welke kampen doe ik dan? Meestal kies ik voor de dovenwereld. Op onze volgende activiteit, onze kermis voor doven, mag ik waarschijnlijk journalist spelen. En verslag uitbrengen over de ervaringen van andere dove jongeren. Het lijkt me heel leuk om hen een stem te geven. Echt naar hen te luisteren. Volgende zomer ga ik zelf ook voor het eerst een vakantiekamp voor 6-15 jarigen begeleiden. Spannend.’
Dé droom van Zita, die reikt nog veel verder want ze wil graag de wereld rondreizen. ‘Mama blijft liever thuis maar ik mag vaak mee op reis met mijn nicht, die zeven jonge kinderen heeft en wel wat hulp kan gebruiken. Zo ben ik al in heel wat landen geweest, waaronder Kroatië, Slovenië en Spanje. Via Doof & Jong volgde ik ook al een surfkamp in Spanje. Maar de reiskriebels kreeg ik pas echt goed te pakken toen ik anderhalf jaar geleden via de VZW een internationaal dovenkamp in Estland mocht bijwonen. Ik leerde er lotgenoten van over de hele wereld kennen.’
En zo kreeg de reisdroom van Zita pas echt vleugels. ‘New York, met zijn wolkenkrabbers en betoverende lichtjes, staat met stip bovenaan. Daarnaast wil ik graag Afrika, Azië en Australië zien. Geef mij maar verre reizen. Dankzij het dovenkamp heb ik ook vrienden in Spanje en Portugal, waar ik terecht kan. En de dovengemeenschap is zo levendig en actief op sociale media. Zo ben ik tijdens de kerstvakantie op bezoek geweest bij een lotgenote in Zweden. Als ik 18 ben, dan pak ik mijn koffers. In mijn eentje. Zo vind ik pas echt rust, leer ik mezelf het best kennen en ontmoet ik ook het makkelijkst nieuwe mensen.’
En als Zita terugkeert, dan wil Zita ze zich aansluiten bij de studentenclub van Doof & Jong. ‘Dankzij de VZW ben ik altijd goed omringd. Dat betekent veel voor mij, want in de horende wereld is er toch vaak onbegrip. Eén van mijn leerkracht kan soms zo in mijn oor staan schreeuwen. Alsof ik dom ben. En als jobstudent in de horeca kreeg ik van een klant een giftige opmerking nadat ik vroeg om de bestelling nog even te herhalen. Tja, ik was net begonnen. Gelukkig nam mijn baas het meteen voor me op!’
Doof & Jong
Doof & Jong is een jeugdwerkorganisatie voor dove en slechthorende kinderen en jongeren.
Doof & Jong organiseren de VGT kermis. Dit is een kermis voor dove/slechthorende kinderen en jongeren, samen met hun familie en vrienden. Er worden diverse activiteiten georganiseerd zoals o.a. kraamspelletjes, springkastelen, kindergrime, knutselhoekje, toneelvoorstelling, voorleesmomentjes, volkspelen, workshops VGT, etc. Er is een bar aanwezig en diverse eetkraampjes, alsook pannenkoeken en popcorn. Een heuse kermis dus! Ze organiseerden dit al in 2022. Hun doel was om dit eenmalig te organiseren maar omdat het zo’n groot succes was en er vraag was naar een tweede editie, hebben we besloten dit nog eens te organiseren in 2024!
